Σε κάθε σύγχρονη κοινωνία, η ύπαρξη κανόνων, νόμων και διαδικασιών είναι θεμέλιο για τη δικαιοσύνη, τη διαφάνεια και την ισότητα. Όμως, τι συμβαίνει όταν αυτοί οι κανόνες παρεκκλίνουν από τον σκοπό τους και λειτουργούν εις βάρος της αποτελεσματικότητας;
Η Ελληνική Πραγματικότητα: Δημόσιες Διακηρύξεις και Ομάδες Έργου
Στην Ελλάδα, η σύνθεση ομάδων έργου για δημόσιες διακηρύξεις αποτελεί μια άσκηση λογιστικής νομιμότητας, όπου η επιλογή στελεχών καθορίζεται από κριτήρια όπως:
- Ελάχιστα χρόνια εμπειρίας σε συγκεκριμένο τομέα
- Τυπικά προσόντα (πτυχία, μεταπτυχιακά)
- Κατηγορίες επαγγελματικής ισοδυναμίας
- Ποσοστώσεις και γεωγραφικά κριτήρια
Το αποτέλεσμα;
- Ομάδες που «περνούν» τη διακήρυξη, αλλά δεν λειτουργούν.
- Ανθρώπινα σχήματα χωρίς συνάφεια, συνέργεια ή δυναμική.
- Έργα που «τρέχουν» με χρονοκαθυστέρηση, εσωτερικές συγκρούσεις ή προσχηματική συμμετοχή.
Το Φαινόμενο Παγκοσμίως: Από τη Συμμόρφωση στην Αναποτελεσματικότητα
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό. Ακόμα και στις Ηνωμένες Πολιτείες, πολλές μεγάλες επιχειρήσεις και φορείς:
- Υποχρεώνονται να τηρούν πολιτικές diversity/inclusion χωρίς να εστιάζουν σε συνεργατική επάρκεια.
- Συνθέτουν ομάδες που καλύπτουν νομικά, πολιτικά ή δεοντολογικά πλαίσια, αλλά δεν είναι λειτουργικές στην πράξη.
Η συμμόρφωση υπερκαλύπτει τη λογική της αποτελεσματικότητας. Η ομάδα υπάρχει στο χαρτί – όχι στην ουσία.
Η Μεγάλη Αντίφαση
Η πρόθεση των κανονισμών είναι συχνά καλοπροαίρετη: ισότητα, διαφάνεια, προστασία από αυθαιρεσία.
Αλλά η υλοποίηση καταλήγει συχνά:
- Σε ένα σύστημα όπου κανείς δεν αδικείται, αλλά τίποτα δεν λειτουργεί.
- Σε «στελέχωση προς νομιμοφάνεια», όχι προς επίλυση.
- Σε έργα που εγκρίνονται θεσμικά αλλά παραπαίουν στην πράξη.
Μήπως Ήρθε η Ώρα για Ριζική Επανεξέταση;
Το ερώτημα δεν είναι αν πρέπει να υπάρχουν κανόνες. Το ερώτημα είναι: Τι υπηρετούν τελικά οι κανόνες; Το έργο ή το πλαίσιο;
Προτάσεις για έναν λογικό συμβιβασμό:
- Διττή αξιολόγηση: Κάλυψη προδιαγραφών και αποδεδειγμένη λειτουργική συνέργεια.
- Συνυπολογισμός soft skills και πραγματικής συνεργατικής εμπειρίας.
- Δυνατότητα τεκμηριωμένης παρέκκλισης με ευθύνη του φορέα, όταν τεκμηριώνεται καλύτερη αποτελεσματικότητα.
Συμπέρασμα
Όταν ο νόμος γίνεται αυτοσκοπός, το αποτέλεσμα απέχει παρασάγγας από την πρόθεση.
Η συμμόρφωση είναι απαραίτητη. Αλλά δεν αρκεί. Γιατί αυτό που τελικά μετράει, είναι αν το έργο λειτουργεί. Και για να λειτουργήσει, χρειάζεται ανθρώπους ικανούς, όχι μόνο «νόμιμους».
